Με άλλα λόγια, «εγώ άργησα επειδή δεν χτύπησε το ξυπνητήρι, εσύ όμως άργησες επειδή δεν είσαι συνεπής», ή «οι απόψεις σου είναι προκατειλημμένες, αλλά οι δικές μου είναι λογικές».

Το θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης αιτιών είναι μια κλασική γνωστική μεροληψία, μια τάση των ανθρώπων που παρατηρείται σε πολλές καταστάσεις.

Επιπλέον, οι άνθρωποι συχνά δεν συνειδητοποιούν την επίδραση αυτής της μεροληψίας, για τον ίδιο λόγο που υφίσταται η μεροληψία: εμείς ξέρουμε ποιες είναι οι δικές μας συνθήκες και προθέσεις σε κάθε περίσταση.

Αντίθετα όμως οι προθέσεις και οι συνθήκες των άλλων δεν είναι γνωστές σε εμάς, επομένως τους κρίνουμε με βάση την έκδηλη συμπεριφορά τους, τα λεγόμενα επιφανειακά κριτήρια.

Είναι εύκολο να θεωρήσουμε ότι η συμπεριφορά μας προκαλείται από τα γεγονότα, ενώ η συμπεριφορά των άλλων προκαλείται από την προσωπικότητά τους. Όταν οι άλλοι αργούν σε ένα ραντεβού, το αποδίδετε σε έλλειψη συνέπειας; Το θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης αιτιών δείχνει ότι οι άνθρωποι έχουν την τάση να μέμφονται πρώτα τη συμπεριφορά των άλλων και να μην τους αναγνωρίζουν το ελαφρυντικό των συνθηκών.

Εν ολίγοις ενώ κατανοούμε και συγχωρούμε εύκολα τον εαυτό μας αναγνωρίζοντας τα ελαφρυντικά μας, δεν κάνουμε το ίδιο για τους άλλους....